Weryfikacja statusu kontrahentów jako zarejestrowanych podatników VAT w bazie dostępnej na stronie MF jest jednym z istotnych elementów świadczących o dochowaniu należytej staranności. Janina Fornalik, doradca podatkowy, partner w MDDP zwraca uwagę, że jest to ważne zwłaszcza po zmianie przepisów dotyczących wykreślania podatnika z rejestru czynnych podatników, które spowodowały akcję masowych wykreśleń - ponad 100 tys. podmiotów w 2017 r.

Brak prawa do odliczenia podatku
Ekspertka dodaje, że organy podatkowe w łatwy sposób mogą wychwytywać faktury wystawione przez niezarejestrowanych podatników na podstawie danych przesłanych w pliku JPK_VAT. W otrzymywanych przez podatników pismach urzędy skarbowe ostrzegają, że takie faktury nie uprawniają do odliczenia podatku VAT. Takie stanowisko jest jednak nieuzasadnione, co potwierdza orzecznictwo sądów oraz unijnego Trybunału Sprawiedliwości (wyrok w sprawie C-101/16 Paper Consult z 19.10.2017 r.), gdyż formalna rejestracja nie powinna determinować prawa do odliczenia, jeśli faktura została wystawiona przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą i dokumentuje faktyczną czynność opodatkowaną VAT.

Problematyczne rejestry podatników
Odnosząc się do kwestii aktualności danych w rejestrach, Andrzej Nikończyk, doradca podatkowy, członek zarządu w KNDP Doradztwo Podatkowe, zauważa, że dochodzi nawet do tego, że ten sam podmiot jest zarówno w rejestrze podmiotów wykreślonych, jak i podatników czynnych. Oznacza to, że rejestry te ze sobą nie współpracują. MF oczekuje od podatników sprawdzenia wszystkich rejestrów, a nie ograniczenia się tylko do jednego. W przypadku rozbieżnych wyników z różnych rejestrów oczekiwanym byłoby uznanie najbardziej niekorzystnej interpretacji. W wyniku tego, podatnik ma więcej pracy i więcej wątpliwości, można stracić w związku z tym wielu kontrahentów jeśli wykazy będą dawały rozbieżne wyniki można spodziewać się, że nikt nie będzie chciał z nami handlować.

Powinien być jeden rejestr
Zdaniem Andrzeja Nikończyka konieczne jest zbudowanie wyłącznie jednego rejestru łączącego wszystkie wykazy i pozwalającego sprawdzić dane podatnika. Marzeniem byłby rejestr, w którym od razu na zasadzie choćby linku można by było podejrzeć odpowiednie wpisy z KRS lub CEIDG oraz koncesje. Funkcjonowałbym zatem jeden rejestr, gdzie można sprawdzić podatnika w zakresie danych publicznych wymaganych do weryfikacji. Tym co by naprawdę pomagało podatnikom byłaby także funkcja monitorowania danego podmiotu. Można by na przykład przy danym podatniku zaznaczać kwadracik monitoruj i dostawać mailem informacje o zmianach stanu wpisu – co najmniej danych w zakresie podatków zbieranych przez administrację skarbową. Nikończyk podkreśla, że osiągnęlibyśmy w takim przypadku bez wysiłku efekt monitorowania kontrahentów  w sposób wygodny dla podatników i dający konkretne efekty MF.

Weryfikacja kontrahentów przesłanką dochowania należytej staranności
Janina Fornalik przypomina dodatkowo, że wykazanie dochowania należytej staranności przez podatnika jest szczególnie istotne w celu obrony prawa do odliczenia VAT w sytuacji, gdy nieświadomie brał on udział w nielegalnym procederze mającym na celu wyłudzenie VAT. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału, nie można odmówić podatnikowi prawa do odliczenia, jeżeli nie wiedział i nie mógł wiedzieć, że w ramach danej transakcji dostawca dopuścił się przestępstwa lub że inna transakcja w łańcuchu dostaw, dokonana przed transakcją przeprowadzoną przez owego podatnika lub po niej, miała miejsce z naruszeniem przepisów.

Zdaniem ekspertki w celu dochowania należytej staranności wystarczająca powinna być weryfikacja w bazie podatników VAT raz w miesiącu, np. przed złożeniem deklaracji i wysłaniem JPK. Inną kwestią jest aktualność bazy dostępnej na stronie MF. Jednak za nieaktualne dane podatnik nie może ponosić negatywnych konsekwencji. Ważne jest zatem, aby zachował dowód weryfikacji, np. w formie wydruku z bazy MF dla każdego zweryfikowanego numeru NIP z datą dokonania weryfikacji.

Oczywiście dla dochowania należytej staranności sama weryfikacja statusu kontrahenta jako podatnika VAT nie jest wystarczająca. Należy badać wszystkie istotne przesłanki, zarówno dotyczące podmiotu, jak i okoliczności samej transakcji, czy nie są nietypowe, budzące podejrzenia.

Sprawdź również:
- Nowe przesłanki braku rejestracji i wykreślenia podmiotu jako podatnika VAT - ustawa o STIR >>
- Rejestracja w VAT krok po kroku >>
- Wyłączenie zwrotów i obniżeń podatku od towarów i usług - podatnicy niezarejestrowani jako podatnicy VAT czynni >>


Pakiet VAT 2018 >>