Tak wynika z interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 6 listopada 2014 r. W przedmiotowej sprawie do fiskusa zwrócił się rolnik w sprawie konsekwencji w VAT otrzymania wynagrodzenia, na które składają się ustanowienie służebności przesyłu oraz odszkodowanie za utratę wartości gruntu. Rolnik zawarł w formie aktu notarialnego umowę służebności przesyłu energii elektrycznej na swojej nieruchomości z firmą energetyczną. Na mocy tej umowy otrzymał wynagrodzenie, na które składają się:

- ustanowienie służebności przesyłu (blisko 137 tys. zł);

- odszkodowanie za utratę wartości gruntu (blisko 86 tys. zł).

Zawarta umowa jest czynnością jednorazową, niepowtarzalną i w przyszłości nie będzie podstawą uzyskiwania stałych dochodów. Z uwagi na wielkość kwoty transakcji, która przekracza łącznie 150 tys. zł, fiskus poinformował rolnika o obowiązku rejestracji, jako podatnika VAT, opłacenie należnego podatku od całości transakcji i złożenie deklaracji VAT-7 za miesiąc, w którym była transakcja i za kolejne 12 miesięcy kalendarzowych.

Rolnik wskazał jednak, że nie prowadzi działalności gospodarczej, a grunt, na którym ustanowiono służebność przesyłu nie jest i nie był wykorzystywany w działalności gospodarczej. Jest to grunt rolny, wchodzący w skład gospodarstwa rolnego, którego jest właścicielem. Z tytułu prowadzenia działalności rolniczej w postaci gospodarstwa rolnego, rolnik nie zrezygnował ze zwolnienia z art. 113 ust. 1 ustawy o VAT.

Zdaniem rolnika, nie powinien on dokonywać rejestracji, jako podatnik VAT i nie powinien naliczać kupującemu tegoż podatku bo kwota, która jest przedmiotem opodatkowania podatkiem VAT, czyli ustanowienie służebności przesyłu, nie przekracza 150 tys. zł. Kwota odszkodowania - blisko 86 tys. zł nie podlega, według rolnika podatkowi VAT, jako odszkodowanie właśnie niebędące dostawą ani świadczeniem usług.

Fiskus się nie zgodził z rolnikiem. Według fiskusa pozwalając przedsiębiorstwu przesyłowemu na korzystanie z nieruchomości (tolerując taką sytuację), rolnik świadczy usługi, które ze względu na ich odpłatny charakter podlegają VAT. Otrzymane świadczenia pieniężne są w rzeczywistości wynagrodzeniem za świadczoną przez rolnika usługę, dającą wypłacającemu je kontrahentowi wyraźne i bezpośrednie korzyści w postaci możliwości korzystania w oznaczonym zakresie z nieruchomości. Zdaniem fiskusa również odszkodowanie, które rolnik otrzymał za utratę wartości gruntu wypełnia definicję usług ze względu na jej odpłatny charakter i podlega VAT. Niezależnie bowiem od użytej nomenklatury, otrzymane odszkodowanie jest w rzeczywistości wynagrodzeniem za świadczoną usługę.

W ocenie fiskusa w opisanym stanie faktycznym otrzymane kwoty pieniężne nie posiadają cech odszkodowania za poniesioną szkodę, gdyż nie zaistniały okoliczności, które w rozumieniu kodeksu cywilnego powodowałyby szkodę i determinowały wypłatę odszkodowania.

Według fiskusa zarówno ustanowienie służebności przesyłu (jako rodzaju służebności gruntowej) jak i odszkodowanie za utratę wartości gruntu zyskują charakter czynności odpłatnej, w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT. A, z uwagi na fakt, że wartość wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu oraz odszkodowania za utratę wartości gruntu przekroczyła kwotę 150 tys. zł. – w przedmiotowej sprawie rolnik traci prawo do zwolnienia podmiotowego i jest zobowiązany do złożenia zgłoszenia rejestracyjnego.

Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 6 listopada 2014 r., IPTPP1/443-563/14-4/IG, LEX nr 245909

Omówienie pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego