Tak wynika z interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 8 czerwca 2016 r. Sprawa dotyczyła opodatkowania ustanowienia nieodpłatnej służebności gruntowej. Chodziło o gminę, która jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT. W ramach prowadzonej działalności wykonuje zadania nałożone na nią odrębnymi przepisami prawa dla realizacji, których została powołana, jak również działania podlegające regulacjom VAT a w konsekwencji, czego wykonuje je jako podatnik VAT.
Na wniosek starosty organu reprezentującego Skarb Państwa, gmina umową darowizny darowała Skarbowi Państwa grunty stanowiące jej własność, a także grunty będące w jej użytkowaniu wieczystym. Grunty zostały darowane z przeznaczeniem pod budowę nowej siedziby Komendy Powiatowej Policji podległej staroście. W umowie notarialnej zarówno. starosta jak i burmistrz zobowiązali się do wzajemnego nieodpłatnego ustanowienia służebności gruntowej przejazdu i przechodu. Wartość służebności została oszacowana przez rzeczoznawcę majątkowego. Po zaprojektowaniu nowej siedziby Komendy Powiatowej Policji gmina zrezygnowała z roszczenia o ustanowienie służebności gruntowej przez Skarb Państwa. Pozostało do zrealizowania zawarcie umowy ustanowienia służebności Skarbowi Państwa przez gminę, po działkach stanowiących jej własność.
Gmina zapytała fiskusa czy ustanowienie nieodpłatnej służebności gruntowej pomiędzy gminą a Skarbem Państwa będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?
Gmina uważała, że służebność ustanowiona zostaje nieodpłatnie i to na rzecz Skarbu Państwa w ramach przywilejów przyznanych przez ustawę o gospodarce nieruchomościami. Świadczy to zdaniem gminy o tym, że nie jest to działalność gospodarcza a co za tym idzie powyższą służebność należny opodatkować podatkiem VAT.
Fiskus się nie zgodził. Zdaniem organu jednostki samorządu terytorialnego są podatnikami podatku od towarów i usług jedynie w zakresie wszelkich czynności, które mają charakter cywilnoprawny, tzn. są przez nierealizowane na podstawie umów cywilnoprawnych. Będą to zatem wszystkie realizowane przez te jednostki (urzędy) czynności w sferze ich aktywności cywilnoprawnej, np. czynności sprzedaży, zamiany (nieruchomości i ruchomości), wynajmu, dzierżawy, ustanowienia służebności. Bowiem tylko w tym zakresie ich czynności mają charakter działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Także służebność gruntowa przejazdu i przechodu na rzecz Skarbu Państwa, o której mowa we wniosku stanowi świadczenie przez gminę usług w ramach jego aktywności cywilnoprawnej i w tym zakresie ma charakter działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. W konsekwencji w sprawie nie ma zastosowania wyłączenie z opodatkowania, o którym mowa w art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. Zatem przedmiotowa czynność stanowi usługę o charakterze nieodpłatnym, o której mowa w art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, podlegającą na użyciu tych towarów (działek), jednakże aby świadczenie to podlegało opodatkowaniu, musi być wykonane do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika oraz podatnikowi musiało przysługiwać w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
A mimo użycia przez gminę gruntów do celów niezwiązanych z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą, ustanowienie służebności gruntowej nie będzie podlegać opodatkowaniu, gdyż przy nabyciu tych gruntów nie przysługiwało jej prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (w momencie nabycia nieruchomości gmina nie była podatnikiem podatku VAT).
Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 8 czerwca 2016 r., sygn. IBPP1/4512-168/16/MS, LEX nr 313610
