WSA uwzględnił skargę I.M. na interpretację indywidualną w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych. Orzeczenie to zaskarżył skargą kasacyjną Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach. NSA oddalił wniesioną skargę kasacyjną. Oba sądy zgodnie uznały, że organ podatkowy wadliwie zakwalifikował stan faktyczny przedstawiony przez wnioskodawczynię z punktu widzenia prawa podatkowego. Sądy oceniły, że w sprawie nie doszło do zbycia i nabycia nieruchomości, co miałoby rodzić obowiązek podatkowy.

Stan faktyczny sprawy

Istotą sporu w niniejszej sprawie było to, w jaki sposób należało ocenić zawarcie przez I.M. umowy majątkowej małżeńskiej, która rozszerzyła wspólność majątkową o nieruchomość stanowiącą dotychczas majątek odrębny jej męża. Owa nieruchomość została nabyta przez męża I.M. na podstawie spadkobrania po zmarłym krewnym. Po zawarciu umowy majątkowej małżeńskiej, małżonkowie we wrześniu 2009 r. sprzedali tę nieruchomość. Środki uzyskane ze sprzedaży przekazali w całości na budowę nowego domu mieszkalnego, w którym razem obecnie mieszkają.

Pytanie o interpretację

I.M. złożyła pytanie o interpretację, czy uzyskany przez nią przychód ze sprzedaży nieruchomości we wrześniu 2009 r. podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym, jeśli nabycie tej nieruchomości nastąpiło w drodze rozszerzenia wspólności majątkowej, a stanowiła ona własność małżonka wnioskodawczyni od dnia nabycia spadku. W ocenie wnioskodawczyni, należało udzielić negatywnej odpowiedzi na jej pytanie. Jej zdaniem włączenie do majątku małżonków w drodze umowy rozszerzającej ustawową wspólność majątkową nieruchomości stanowiącej majątek odrębny jednego małżonka, nie jest nabyciem tej nieruchomości przez drugiego małżonka w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z 26.07.1991 r. o PIT.

Na podstawie tego przepisu, źródłem przychodu jest m.in. odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie.

Interpretacja MF

Minister finansów w wydanej interpretacji uznał stanowisko I.M. za błędne. Zdaniem organu podatkowego, I.M. nabyła udział w lokalu w dniu rozszerzenia w umowie ustawowej wspólności majątkowej, co skutkowało powstaniem obowiązku podatkowego, na podstawie powołanego wyżej przepisu prawa.

Wnioskodawczyni miała rację

Zarówno jednak WSA i NSA uznały jednak stanowisko MF za nietrafne, co skutkowało wydaniem korzystnych dla I.M. orzeczeń. Sądy podkreśliły, że zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w chwili zawarcia małżeństwa między małżonkami powstaje wspólność ustawowa obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Małżonkowie mogą jednak rozszerzyć wspólność majątkową na podstawie umowy, która ma charakter organizacyjny. W momencie objęcia nieruchomości wspólnością majątkową nie następuje wydzielenie części nieruchomości, a żadnemu z małżonków nie przysługuje własność fizycznie wydzielonej części rzeczy. Nie można więc uznać, że z chwilą rozszerzenia wspólności majątkowej strona takiej umowy (mąż I.M.) wyzbyła się prawa do tej rzeczy.

Nabycie nie może powstać z umowy małżonków

Sądy przyjęły, że choć pojęcie "nabycie" użyte w przywołanym wyżej przepisie należy rozumieć szeroko, to jednak nie obejmuje zawarcia przez małżonków umowy majątkowej, która ma charakter wyłącznie organizacyjny. Małżeńskiej umowy majątkowej nie można utożsamiać ze zbyciem ani z nabyciem poszczególnych składników majątku, ani z nabyciem udziałów w tym majątku.

Wyrok NSA w Warszawie z 31 maja 2017 r., II FSK 1236/15, LEX nr 2299025