Sprawa dotyczyła zakresu zastosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia. Chodziło o firmę budującą przesyłowe linie i przyłącza elektroenergetyczne, która wraz jeszcze innymi dwoma firmami utworzyła konsorcjum. Konsorcjum zostało powołane w celu przystąpienia do przetargu i realizacji prac budowlanych związanych z przyłączeniem do sieci odbiorców. Jedna z firm została ustanowiona liderem konsorcjum. Lider został upoważniony do reprezentowania, podpisywania dokumentów, kontaktu oraz prowadzenia w imieniu wszystkich członków konsorcjum rozliczeń finansowych z zamawiającym. Konsorcjum wygrało przetarg i podpisało umowę z zamawiającym. Umowa reguluje także możliwość zatrudniania podwykonawców. Może to mieć jednak miejsce wyłącznie po zgłoszeniu i uzyskaniu zgody zamawiającego.

Członkowie konsorcjum dla realizacji zadań są równorzędnymi partnerami oraz, że każdy z członków konsorcjum otrzymane zlecenie X realizuje całościowo - kompleksowo poprzez własną firmę. Zarzadzanie, koordynację i rozliczenia finansowe z zamawiającym prowadzi lider.

Powstało pytanie czy uwzględniając kompleksowość wykonanych robót, charakter konsorcjum oraz całokształt okoliczności przy realizacji zadania podatnik powinien rozliczyć VAT na zasadach ogólnych czy też stosować odwrotne obciążenie.
Firma uważa, że nie spełnia definicji podwykonawcy a więc nie spełnia warunku wymienionego w art. 17 ust. 1h ustawy o VAT, a tym samym nie może stosować mechanizmu odwróconego obciążenia. Jej zdaniem zasadnie wystawia fakturę na lidera konsorcjum za kompletnie wykonane zlecenie robót budowlanych, nalicza podatek VAT należny na ogólnych zasadach oraz rozlicza z uwzględnieniem szczególnego obowiązku podatkowego dla robót budowlanych.

Organ się nie zgodził. Fiskus zwrócił uwagę, że w praktyce gospodarczej bardzo często inwestycje budowlane realizowane są przez wykonawców funkcjonujących w formie konsorcjum, które jest związkiem kilku przedsiębiorstw zawartym w celu dokonania wspólnego przedsięwzięcia. Konsorcjum jednak nie jest podmiotem gospodarczym, nie posiada osobowości prawnej ani podmiotowości prawnej, nie musi być rejestrowane, ani mieć odrębnej nazwy czy też siedziby. Podmioty tworzące konsorcjum są, co do zasady, niezależne w swoich dotychczasowych działaniach, (czyli w działaniach niezwiązanych z konsorcjum), a w działaniach związanych z konsorcjum realizują wspólne przedsięwzięcie objęte porozumieniem. Konsorcjum nie może być, zatem uznane za podatnika VAT. Oznacza to, że relacji zachodzących pomiędzy stronami umowy konsorcjum (podatnikami VAT), dla potrzeb podatku od towarów i usług, nie należy oceniać na zasadach wewnętrznych rozliczeń konsorcjum, a przedsiębiorcy działający w ramach konsorcjum są odrębnymi podatnikami VAT. W konsekwencji działając w ramach konsorcjum powinni oni do wzajemnych rozliczeń stosować ogólne reguły wynikające z ustawy o VAT oraz aktów wykonawczych do niej.
Odnosząc się do kwestii zastosowania mechanizmu odwróconego obciążenia do usług budowlanych świadczonych w ramach konsorcjum trzeba mieć na uwadze, że wprowadzane zmiany w zakresie reverse charge dla usług budowlanych generalnie nie powodują zmiany sposobu opodatkowania tych usług (np. w zakresie stawki VAT), w określonych przypadkach będzie dochodzić jedynie do przeniesienia obowiązku rozliczenia podatku VAT z usługodawcy na usługobiorcę.

Zdaniem fiskusa ustalenie, czy dana usługa podlega rozliczeniu zgodnie z mechanizmem odwróconego obciążenia, czy też zastosowanie będzie miała ogólna zasada rozliczenia podatku, ma charakter indywidualny. Oznacza to, że w każdym konkretnym przypadku należy zbadać, czy dana usługa jest usługą wymienioną w załączniku nr 14 do ustawy oraz czy usługa ta jest świadczona przez podwykonawcę. W przedstawionej sprawie, skoro lider konsorcjum wystawia faktury na rzecz zamawiającego, które będą obejmować zadania wykonane przez firmę (partnera z konsorcjum), należy uznać, że partner Konsorcjum w tym schemacie występuje w charakterze podwykonawcy Lidera Konsorcjum, działającego w takim przypadku, jako generalny wykonawca względem zamawiającego. W świetle obowiązujących przepisów prawa oznacza to, że obowiązek rozliczenia podatku VAT od wykonanych przez firmę usług w tej sytuacji ciąży na - liderze konsorcjum.

W konsekwencji, na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 8 w związku z art. 17 ust. 1h ustawy, firma, jako partner konsorcjum świadcząc usługi budowlane wymienione w załączniku nr 14 do ustawy jest zobowiązana do wystawienia na rzecz Lidera Konsorcjum faktury bez podatku VAT, tj. z zastosowaniem mechanizmu odwróconego obciążenia, jako „podwykonawca” robót budowlanych. Natomiast Lider jest podatnikiem zobowiązanym do rozliczenia podatku VAT z tytułu części robót budowlanych zrealizowanych przez Partnerów (w tym firmę) udokumentowanych fakturą wystawioną na niego (w tym przypadku - nabywcę tych usług).
 

Interpretacja indywidualna Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej z 10.08.2017 r., sygn. 0111-KDIB3-1.4012.250.2017.2.BW

Więcej informacji i narzędzi znajdziesz w programie Vademecum Głównego Księgowego Bądź na bieżąco ze zmianami prawnymi i korzystaj z aktualnych materiałów