Od zmiany przepisów w 2014 r. wprowadzającej pełne prawo do odliczenia VAT w sytuacjach, gdy wykorzystywane są one wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, wydawało się, że kwestia ta powinna zostać wreszcie jednoznacznie ustalona.

Skomplikowane odliczanie VAT
W uproszczeniu, obowiązujące przepisy gwarantują podatnikowi, który wykorzystuje samochody wyłącznie dla celów prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej pełnego odliczenia VAT. Samochody są natomiast uznawane za wykorzystywane dla działalności gospodarczej, jeśli sposób wykorzystywania tych pojazdów przez podatnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach ich używania, dodatkowo potwierdzony prowadzoną przez podatnika dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu, wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą.
 
Wydawałoby się zatem, że jeśli podatnik stosuje rozwiązania wykluczające użycie samochodu np. dla celów osobistych swoich pracowników oraz jednocześnie odpłatnie wynajmuje pracownikom te samochody do prywatnego użytku poza godzinami pracy, to ma w pełni zagwarantowane prawo do odliczenia 100% VAT. Nie ulega bowiem wątpliwości, że stosowane rozwiązania wobec pracowników podczas godzin pracy spełniają wymagania stawiane przez przepisy ustawy o VAT, a odpłatny wynajem stanowi przejaw działalności gospodarczej przedsiębiorcy podlegający opodatkowaniu VAT. Innymi słowy, rozwiązanie takie zabezpiecza prawo do odliczenia VAT zarówno podczas godzin pracy pracownika, jak i poza tymi godzinami, z lekkim minusem jakim jest konieczność odprowadzania VAT należnego z tytułu wynajmu samochodów na rzecz pracowników. 
  
Wynajem auta a skutki w VAT
Takiemu zastosowaniu przepisów ustawy o VAT sprzeciwił się jednak NSA w wyroku z 11 kwietnia 2017 r. (sygn. akt I FSK 1721/15) twierdząc, że wynajem pracownikom samochodów stanowi użycie tych samochodów do celów osobistych pracowników i jako taki nie następuje w ramach działalności gospodarczej, a dodatkowo jest zabiegiem sztucznym.
 
Wyrok ten w praktyce oznacza, że jeśli przedsiębiorca stosuje procedury zabezpieczające przed wykorzystaniem samochodów dla celów prywatnych przez pracowników oraz prowadzi ewidencję przebiegu i dodatkowo odpłatnie wynajmuje te samochody pracownikom to: ma prawo do odliczenia tylko 50% VAT (a więc tak jak w sytuacji, gdyby nie robił nic) i dodatkowo musi odprowadzić VAT z faktur wystawianych na rzecz pracowników z tytułu wynajmu.

VAT. Komentarz 2018 Adam BartosiewiczVAT. Komentarz 2018 >>
 
Stanowisko Sądu w tym zakresie jest nie tylko kontrowersyjne, lecz wręcz nowatorskie – oto okazuje się, że przepisy ustawy o VAT są tak plastyczne, że można wyprowadzić taką ich interpretację, zgodnie z którą odpłatny, zorganizowany najem auta, kiedy trzeba i jest taka potrzeba, wcale nie musi być działalnością gospodarczą dla celów odliczenia VAT naliczonego. Bo VAT z faktur za wynajem oczywiście odprowadzić trzeba – tu co do prowadzenia działalności gospodarczej nie ma wątpliwości żadnych.
 
Przedsiębiorcom pozostaje mieć tylko nadzieję, że w kolejnych orzeczeniach NSA dostrzeże co najmniej wewnętrzną sprzeczność przeprowadzonej analizy i zajmie odmienne, bardziej spójne, stanowisko.  

Piotr Wołkowicz, radca prawny w ALTO

Czytaj również:
Nie odliczysz VAT od paliwa, gdy płacisz kartą >>
Leasing, najem i dzierżawa samochodów a odliczenie VAT >>