Organy zakwestionowały podatnikowi prawo do odliczenia VAT naliczonego z faktur wystawionych przez jego kontrahentów – dostawców paliwa, którzy jak wynikało z wydanych wobec nich decyzji i przeprowadzonych postepowań karnych, okazali się członkami zorganizowanej grupy przestępczej.

Realność dostaw nie była przedmiotem kwestionowania, niemniej zdaniem organów obu instancji Podatnik nie dochował należytej staranności kupieckiej w doborze kontrahentów i powinien był wiedzieć, że transakcje z tymi dostawcami mogą się wiązać z udziałem w nielegalnym procederze mającym na celu wyłudzanie VAT. Nie zgadzając się z takim stanowiskiem podatnik złożył skargę na powyższe rozstrzygnięcie.

Materiał dowody musi być brany pod uwagę

W wydanym 14 maja 2018 r. wyroku (III SA/Wa 2198/17) WSA w Warszawie podzielił argumentację podatnika i uchylił zaskarżoną decyzję. W ustnych motywach orzeczenia sąd wskazał, że organ skupił się na decyzjach wydanych wobec dostawców spółki i praktycznie pominął pozostały materiał dowodowy w sprawie – a to on zaś powinien być brany pod uwagę przy ocenie należytej staranności kupieckiej.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału wynikało zaś, że wyłudzenie związane było z poboczną działalnością dostawców, a nie bezpośrednio z transakcjami nabycia paliwa (fikcyjne zakupy i fikcyjna dostawa wewnątrzwspólnotowa towarów innych niż paliwo).

Przesłanki dochowania należytej staranności

Zdaniem Sądu podatnik dochował należytej staranności kupieckiej o czym świadczyły m.in. weryfikacja dokumentów rejestrowych przed nawiązaniem współpracy z dostawcami, jak i w trakcie współpracy (KRS, decyzje o przyznaniu dostawcom koncesji na obrót paliwami ciekłymi, zaświadczenia o niezaleganiu w podatkach i składkach ZUS, zaświadczenia, że dostawcy są czynnymi podatnikami VAT), osobiste spotkania, podpisanie pisemnych umów i weryfikacja jakości paliwa.

Sąd nie podzielił również argumentacji organów podatkowych, wskazując, że o braku dochowania należytej staranności kupieckiej przez podatnika nie mogą świadczyć okoliczności takie jak m.in.:
- dokonywanie ustaleń dotyczących treści umowy za pomocą środków komunikacji elektronicznej – co na wstępnym etapie współpracy jest uzasadnione,
- nabywanie paliwa w atrakcyjnych (ale rynkowych) cenach – poszukiwanie najtańszych dostawców jest bowiem działaniem uzasadnionym gospodarczo,
- brak rozwiniętej infrastruktury technicznej u dostawców – z decyzji o przyznaniu koncesji kontrahentom wynikało, że ich działalność miała być prowadzona bez wykorzystania infrastruktury technicznej. Pełnili oni bowiem rolę pośredników w obrocie paliwami.

Zobacz również: Należyta staranność w VAT >>

Nadzieja na podatników

Powyższe rozstrzygnięcie wpisuje się w ostatnie korzystne dla podatników orzecznictwo w sprawach dotyczących wyłudzeń VAT. Daje ono również nadzieję, że, nawet w tak wrażliwych na oszustwa branżach jak branża paliwowa, ocena dochowania należytej staranności powinna odbywać się na podstawie racjonalnych kryteriów weryfikowanych na moment transakcji, a nie przez pryzmat późniejszych ocen wyrażonych w decyzjach wydanych wobec dostawców, czy nabywców.

Michał Borowski, partner w Crido Taxand