Jak rozliczyć różnice kursowe na pełnej księgowości dotyczące rozliczenia podatku VAT w walucie USD?
Dla celów księgowych różnice kursowe wylicza się od pełnej kwoty należności lub zobowiązań. Dla celów podatku dochodowego część tych różnic (przypadająca na VAT) nie stanowi kosztu (przychodu) podatkowego.
Zgodnie z art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn. zm.) - dalej u.o.r. - wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze co do zasady ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia.

W przypadku faktury wyrażonej w walucie wszystkie jej pozycje należy przeliczyć po tym samym kursie (średnim NBP z dnia poprzedzającego jej wystawienie). Różnice kursowe zostaną wyliczone między wynikającą z faktury kwotą należności a kwotą otrzymanej zapłaty.

Dla celów podatkowych jednak różnice kursowe musza być wyliczone, zgodnie z interpretacjami organów skarbowych, odmiennie.

Z treści art. 15a ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.p. - wynika, że dla celów podatku dochodowego różnice kursowe można wyliczyć jedynie od kwoty netto wykazanej na fakturze: od kosztów (w fakturze zakupu) lub przychodów (w fakturze sprzedaży). Różnice kursowe od tej części należności lub zobowiązania, która stanowi podatek od towarów i usług, nie mogą stan owić kosztów lub przychodów podatkowych.

Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w piśmie z dnia 23 grudnia 2008 r. (ITPB3/423-591/08/AW) wyjaśnił: "Odnosząc niniejsze do możliwości ustalania różnic kursowych od kwoty podatku od towarów i usług należy stwierdzić, iż - co do zasady - podatek ten nie wywołuje żadnych skutków na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych.

Zgodnie bowiem z art. 12 ust. 4 pkt 9 u.p.d.o.p., za przychody nie uważa się należnego podatku od towarów i usług. Przychodem nie jest również, zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 10 u.p.d.o.p., zwrócona różnica podatku od towarów i usług.

Stosownie natomiast do postanowień art. 16 ust. 1 pkt 46 podatku od towarów i usług - oprócz enumeratywnie wyliczonych wyjątków - nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Ponieważ postanowienia art. 15a ust. 2 pkt 1 i 2 oraz ust. 3 pkt 1 i 2 mają zastosowanie do ustalania różnic kursowych od przychodów należnych i otrzymanych w walutach obcych oraz kosztów poniesionych i zapłaconych w walutach obcych, nie znajdą zastosowania w odniesieniu do kwot podatku od towarów i usług w walucie obcej.

Reasumując, ustawodawca w art. 15a u.p.d.o.p. wyraźnie wskazał sytuacje, w których możliwe jest ustalanie różnic kursowych dla celów podatkowych. Różnice kursowe, powstałe w sytuacjach, które nie mieszczą się w przedmiotowym katalogu, nie mogą wpływać na wysokość osiąganych przychodów oraz ponoszonych kosztów.

W konsekwencji, z uwagi na to, iż dla potrzeb podatku dochodowego przychodem i kosztem podatkowym są - co do zasady - kwoty netto, podatnicy dokonujący sprzedaży i zakupu towarów i usług opodatkowanych tym podatkiem, nie powinni przeliczać przychodu lub kosztu w kwocie brutto wynikającej z faktury VAT."

Dokonując księgowania - zgodnie z przykładem przytoczonym wyżej - należy zatem podzielić różnice kursowe na przypadające na kwotę netto (te są uwzględniane w podstawie opodatkowania podatkiem dochodowym) i na kwotę VAT (niestanowiące kosztu ani przychodu podatkowego. W praktyce do kont przeznaczonych do ewidencji różnic kursowych należy utworzyć konta analityczne: stanowiące koszty uzyskania przychodów - niestanowiące kosztów uzyskania przychodów oraz przychody podatkowe - przychody niepodatkowe.

Przykład:

1. Księgowania dla celów bilansowych:

a) faktura sprzedaży wystawiona w euro, przeliczona po średnim kursie NBP z dnia poprzedzającego jej wystawienie (3,68 zł):

Wn konto 201 Rozrachunki z odbiorcami krajowymi niepowiązanymi - 12.200 euro (44.986 zł)

Ma konto 222 Rozliczenia podatku VAT należnego - 2.200 euro (8096 zł)

Ma konto 730 Sprzedaż towarów - 10.000 euro (36.800 zł)

b) zapłata przeliczona po kursie 3,75:

Wn konto 135 Rachunki bankowe środków pieniężnych w walutach obcych - 12.200 euro (45.750 zł)

Ma konto 201 Rozrachunki z odbiorcami krajowymi niepowiązanymi - 12.200 euro (45.750 zł)

c) różnice kursowe:

Wn konto 201 Rozrachunki z odbiorcami krajowymi niepowiązanymi - 854 zł

Ma konto 764 Inne pozostałe przychody operacyjne - 854 zł.

2. Księgowania dla celów podatkowych - różnice kursowe:

a) podatkowe - 10.000 euro x (3,75 - 3,68):

Wn konto 201 Rozrachunki z odbiorcami krajowymi niepowiązanymi - 700 zł

Ma konto 764 Inne pozostałe przychody operacyjne (analityka: podatkowe) - 700 zł

b) niepodatkowe 2.200 euro x (3,75 - 3,68):

Wn konto 201 Rozrachunki z odbiorcami krajowymi niepowiązanymi - 154 zł

Ma konto 764 Inne pozostałe przychody operacyjne (analityka: niepodatkowe) - 154 zł.