Czy w przypadku zwrotu leasingowanego pojazdu przed upływem terminu umowy można zaliczyć jednorazowo w koszty nierozliczoną część czynszu inicjalnego i opłaty manipulacyjnej (pierwotnie rozliczony memoriałowo)?
Podatnik w związku z kłopotami finansowymi zwrócił dwa leasingowane pojazdy.
W mojej opinii, możliwe jest jednorazowe zaliczenie w koszty podatkowe nierozliczonej części czynszu inicjalnego i opłaty manipulacyjnej pod warunkiem, że podatnik będzie umiał udowodnić związek pomiędzy przedterminowym rozwiązaniem umów a zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodów.
Stosownie do treści art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.f. kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.
Rozwiązanie umowy leasingu przed upływem terminu jej zakończenia na pewno nie będzie pozostawało w związku z osiągnięciem przychodów. W przedstawionych jednak okolicznościach podatnik może dowodzić, że rozwiązanie umów leasingowych miało na celu zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów. Okoliczności takie zachodzą np. wtedy, gdy podatnik ponosi wydatki czy też podejmuje przedsięwzięcia mające na celu utrzymanie przedsiębiorstwa na rynku.
W przedstawionej sprawie podatnik prowadzi księgi wg metody memoriałowej, tj. koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, potrąca w dacie ich poniesienia. Jeżeli jednak koszty pośrednie dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.

Państwo we wskazany sposób rozliczają czynsz inicjalny oraz opłatę manipulacyjną.
Taki sposób ujęcia ww. wydatków w kosztach podatkowych wiąże się z tym, że organy podatkowe stały na stanowisku, iż opłata wstępna oraz manipulacyjna są kosztem dotyczącym całej umowy leasingu i ściśle określonego czasu jej trwania, ponieważ nie można przyporządkować ich wprost do konkretnego przychodu, tj. dotyczą one wszystkich przychodów uzyskiwanych z przedmiotu leasingu przez cały okres trwania umowy.
Tym samym, dominowała linia interpretacyjna, iż opłaty te powinny być rozliczane, jako tzw. pośrednie koszty uzyskania przychodów, proporcjonalnie do czasu trwania umowy.
Obecnie chcą Państwo rozwiązać, przed terminem, zawarte umowy leasingu, w związku z czym, w księgach podatkowych pozostają nie rozliczone wydatki w postaci opłaty wstępnej i manipulacyjnej. Przepisy ustaw o podatkach dochodowych nie regulują wprost skutków podatkowych przedwczesnego rozwiązania umowy leasingu.
Pewne wskazówki w tym zakresie można znaleźć w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 11 września 2009 r., ILPB3/423-459/09-5/DS. Podatnik wystąpił z pytaniem, czy w razie wcześniejszego rozwiązania i wygaśnięcia umowy leasingu przed upływem terminu, na który została zawarta możliwe jest zaliczenie reszty (nierozliczonej proporcjonalnie) kwoty opłaty wstępnej do kosztów uzyskania przychodów w miesiącu, w którym nastąpiło przedterminowe rozwiązanie i wygaśnięcie umowy leasingu.

Organ podatkowy stanął na stanowisku, że wydatki w postaci reszty (nierozliczonej proporcjonalnie) kwoty opłaty wstępnej w przypadku przedterminowego rozwiązania i wygaśnięcia umowy leasingu mogą stanowić koszt uzyskania przychodów, pod warunkiem, że podatnik wykaże związek jego poniesienia z uzyskanymi przychodami. Działania w celu osiągnięcia przychodu nie można utożsamiać z celowością tego działania. O tym, co celowe, potrzebne w prowadzonej działalności, decyduje podmiot prowadzący tę działalność. Organ podatkowy przy tym zaznaczył, że nie każdy wydatek ponoszony w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą stanowić może koszt uzyskania przychodów i jako taki podlegać odliczeniu od podstawy opodatkowania. Skoro, bowiem ustawodawca wyraźnie wiąże koszty uzyskania przychodów z celem osiągnięcia, zachowania albo zabezpieczenia przychodów, to ten cel musi być widoczny. Ponoszone koszty winny ten cel realizować lub co najmniej zakładać go jako realny.
Przenosząc powyższe na grunt omawianej sytuacji, w mojej opinii, jeżeli podatnik będzie umiał uzasadnić celowość rozwiązania umów leasingowych, wskazując, że działanie to miało na celu zabezpieczenie i zachowanie pozarolniczej działalności gospodarczej, to nierozliczoną cześć opłaty wstępnej i manipulacyjnej będzie miał prawo zaliczyć jednorazowo w koszty w dacie rozwiązania umów.