Podatnik prowadzi działalność gospodarczą - usługi budowlane. Usługi te świadczy dla firm i dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Każdą transakcję potwierdza fakturą VAT.
Czy ma obowiązek instalacji kasy fiskalnej?

Usługi (roboty) budowlane nie korzystają, co do zasady, ze zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania. Nie oznacza to jednak, że podatnik, o którym mowa, jest bezwzględnie obowiązany do stosowania kasy fiskalnej. Szczegóły znajdują się w uzasadnieniu.
Usługi (roboty) budowlane (klasyfikowane na gruncie stosowanej dla celów podatkowych PKWiU z 1997 r. w grupowaniu o symbolu 45) nie korzystają ze zwolnienia przedmiotowego z obowiązku ewidencjonowania. Nie oznacza to jednak, że podatnicy świadczący takie usługi na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej (względnie osób fizycznych prowadzących co prawda taką działalność, lecz występujących "prywatnie") zawsze obowiązani są do stosowania kas rejestrujących.

W pierwszym rzędzie należy wskazać, że podatnicy tacy mogą korzystać ze zwolnienia podmiotowego z obowiązku ewidencjonowania, które przysługuje do wartości sprzedaży podlegającej obowiązkowi ewidencjonowania (a więc wartości sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych; sprzedaż na rzecz innych podmiotów nie jest uwzględniana przy ustalaniu prawa do zwolnienia) w wysokości 40.000 zł (zob. § 3 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 grudnia 2008 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. Nr 228, poz. 1510) - dalej r.z.k.r.). Przekroczenie tej kwoty powoduje utratę mocy tego zwolnienia (nie jednak z chwilą przekroczenia, lecz po upływie dwóch miesięcy, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło przekroczenie - zob. § 3 ust. 4 r.z.k.r.).
Utrata prawa do zwolnienia podmiotowego powoduje, że jedyną szansą podatników na uniknięcie obowiązku instalacji kas rejestrujących jest wykonywanie wyłącznie czynności przedmiotowo zwolnionych przedmiotowo z obowiązku ewidencjonowania (w dalszej części zakładam, że podatnik, o którym mowa, nie jest zwolniony podmiotowo z obowiązku ewidencjonowania). W przypadku świadczenia usług budowlanych zastosowanie znaleźć może przede wszystkim zwolnienie, o którym mowa w § 2 pkt 2 w zw. z poz. 35 załącznika do r.z.k.r. Przepis ten zwalnia od podatku świadczenie usług (w tym usług budowlanych) na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej w stosunkowo niewielkich ilościach. Warunkiem zastosowania tego zwolnienia jest, aby każde świadczenie usługi było dokumentowane fakturą (w której zawarte są, między innymi, dane identyfikujące odbiorcę), a liczba wszystkich operacji świadczenia usług nie przekroczyła w 2008 r. 50, przy czym liczba odbiorców tych usług była w tym okresie mniejsza niż 20. Ponadto, co wynika z objaśnień do załącznika, zwolnienie nie dotyczy podatników, którzy rozpoczęli ewidencjonowanie tych usług przed dniem 1 stycznia 2009 r.
Drugim zwolnieniem, które może znaleźć zastosowanie do usług budowlanych, jest zwolnienie, o którym mowa w § 2 pkt 2 w zw. z poz. 38 załącznika do r.z.k.r. Zwolnienie to ma zastosowanie w przypadkach, gdy zapłata za świadczone przez podatników usługi (w tym usługi budowlane) następuje w całości za pośrednictwem poczty lub banku na rachunek bankowy podatnika. Ze zwolnienia tego można korzystać pod warunkiem, że:
- z posiadanych przez podatnika dowodów (przelewów, przekazów pocztowych) jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie transakcji zapłata dotyczyła,
- podatnik nie rozpoczął ewidencjonowania tych usług (sprzedaży towarów) przed 1 stycznia 2009 r.

We wskazanej w pytaniu sytuacji podatnik każdą transakcję potwierdza fakturami. Pozwala mu to na korzystanie ze zwolnienia, o którym mowa w § 2 pkt 2 w zw. z poz. 35 załącznika do r.z.k.r., o ile liczba operacji świadczenia usług oraz liczba odbiorców nie przekroczyła w 2008 r., odpowiednio, 50 i 20. Jeśli warunek ten nie jest spełniony, podatnik może korzystać z drugiego ze wskazanych zwolnień, tj. zwolnienia, o którym mowa w § 2 pkt 2 w zw. z poz. 38 załącznika do r.z.k.r. (przyjmując zapłatę wyłącznie za pośrednictwem poczty oraz na rachunek bankowy). Jeśli i to ze zwolnień nie znajduje w przedstawionej sytuacji zastosowania, podatnik, o którym mowa, musi posiadać zainstalowaną kasę rejestrującą.