Spółka prowadzi sprzedaż detaliczną w wielu sklepach. Spółka dla celów księgowości bezpośrednio zalicza w ciężar kosztów wydatki na zakup towarów handlowych oraz sporządza i odpowiednio koryguje o sporządzony spis z natury stan towarów na koniec roku. Jako koszt podatkowy spółka traktuje wartość sprzedanych towarów z ksiąg rachunkowych, która to wartość jest obliczona w powyższy sposób.
W jaki sposób należy kalkulować wartość sprzedanych towarów na potrzeby miesięcznych zaliczek na CIT?
Czy kosztem podatkowym jest koszt wynikający z ewidencji księgowej w ciągu roku?


Uproszczona metoda ewidencji jest możliwa, jeśli:
- podatnik obliczający zaliczki na podatek na zasadach ogólnych będzie przeprowadzał inwentaryzację materiałów i towarów na koniec każdego miesiąca, aby ustalić właściwą wysokość kosztów, albo
- gdy podatnik płaci zaliczki według metody uproszczonej.

Art. 17 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223 z późn. zm.) – dalej u.o.r., pozwala na stosowanie uproszczenia polegającego na odpisywaniu w koszty wartości materiałów i towarów na dzień ich zakupu lub produktów gotowych w momencie ich wytworzenia, połączonego z ustalaniem stanu tych składników aktywów i jego wyceny oraz korektą kosztów o wartość tego stanu, nie później niż na dzień bilansowy. Moim zdaniem jednak przyjęcie tego rozwiązania jest poprawne podatkowo wyłącznie w przypadku podatników stosujących uproszczoną metodę ustalania zaliczek na podatek dochodowy (na podstawie wysokości dochodu z roku poprzedniego). Ponieważ podatnik zobowiązany jest do obliczania podstawy opodatkowania i zaliczki na podatek w każdym miesiącu, nie może stosować takiej uproszczonej ewidencji materiałów i towarów, bowiem oznacza to dla niego zaniżanie należnych zaliczek na podatek (ujmowanie materiałów w kosztach w dacie ich zakupu zawyża koszty w stosunku do uzyskanych przychodów). Tymczasem art. 15 ust. 4 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.p., stanowi, że koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy oraz w roku podatkowym, są potrącalne w tym roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody. Koszty towarów handlowych należy dla celów podatku dochodowego ujmować w okresie, w którym powstały przychody ze sprzedaży tych towarów.
Drugi Urząd Skarbowy w Kielcach w piśmie OG-005/208/PDI-423/26/2005 z 17 lutego 2006 r., wyjaśnił:
"Jednostka stosująca te zasady powinna mieć na uwadze, że zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 8 ust. 1 u.o.r., dokonując wyboru rozwiązań dopuszczonych ustawą i dostosowując je do potrzeb jednostki, należy zapewnić wyodrębnienie w rachunkowości wszystkich zdarzeń istotnych do oceny sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki, przy zachowaniu zasady ostrożnej wyceny. Należy uwzględnić również zasady wynikające z art. 6 ustawy, tzn. zasadę współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów. Dokonując wyboru tej metody prowadzenia ksiąg pomocniczych należy również mieć na względzie przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych - regulujące zasady rozliczania dochodu, ustalania podstawy opodatkowania oraz uwzględniające formę rozliczeń z budżetem z tytułu podatku dochodowego.
Wobec powyższego uzasadnione jest przeprowadzenie korekty kosztów - inwentaryzacji zapasów materiałów i zapasów odpisywanych bezpośrednio w koszty, w każdym okresie rozliczeniowym, za który ustalana jest wysokość zaliczki na podatek dochodowy. Na podstawie art. 25 ust. 1 u.p.d.o.p. prawnych podatnik zobowiązany do składania w okresach miesięcznych deklaracji o wysokości dochodu osiągniętego od początku roku oraz do odprowadzenia zaliczki na podatek w wysokości różnicy między podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku podatkowego a sumą zaliczek należnych za miesiące poprzednie. Odpowiednie przyporządkowanie kosztów do przychodów musi być więc dokonane nie tylko w roku podatkowym, lecz również w odpowiednich miesiącach tego roku. Jeśli jednostka ustala zaliczki na zasadach ogólnych i składa miesięczne deklaracje, wówczas jest zobowiązana do sporządzania spisu z natury na koniec każdego miesiąca."
Choć powyższe pismo wspomina o comiesięcznych deklaracjach na podatek dochodowy – obecnie nie sporządzanych – to jednak pozostaje aktualne w zakresie naliczania zaliczek na podatek dochodowy.
Można jednak spotkać stanowiska odrębne – np. w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 31 grudnia 2008 r., ILPB1/415-817/08-2/IM, czytamy, że "sporządzanie spisu z natury raz w roku i korygowanie kosztów o wartość niesprzedanych towarów i wyrobów gotowych oraz nieużytych materiałów itd. na koniec roku podatkowego (kalendarzowego) jest wystarczające z punktu widzenia ustalania miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych wspólnika spółki jawnej."
Przez wzgląd na powyższe podatnik powinien rozważyć zwrócenie się o interpretację do izby skarbowej.
Inwentaryzację roczną mogą natomiast bez ryzyka stosować dla celów podatkowych ci podatnicy, którzy zgodnie z art. 25 ust. 6 u.p.d.o.p. – obliczają zaliczki na podatek w sposób uproszczony. Przepis ten stanowi, że podatnicy mogą wpłacać zaliczki miesięczne w danym roku podatkowym w uproszczonej formie w wysokości 1/12 podatku należnego wykazanego w zeznaniu złożonym w roku poprzedzającym dany rok podatkowy – a zatem nie muszą co miesiąc wyliczać podstawy opodatkowania.