W przedmiotowej sprawie do fiskusa zwróciła się spółka prowadząca działalność gospodarczą na rynku produktów żywnościowych. Niektórzy jej kontrahenci nie regulują należności w terminie. Część z tych wierzytelności staje się wierzytelnościami przedawnionymi. Wierzytelności uznane za przedawnione spółka zamierza zbyć w drodze cesji. Cena sprzedaży zostanie ustalona na poziomie rynkowej wartości wierzytelności, która będzie niższa od ich wartości nominalnej, przez co powstanie strata. Wierzytelności te w wysokości nominalnej zostały uprzednio zaliczone do przychodów należnych.

W związku z tak przedstawionym stanem faktycznym spółka zapytała, czy strata z tytułu sprzedaży przedawnionych wierzytelności handlowych, które były uprzednio zaliczone do przychodów należnych spółki, stanowić będzie dla spółki koszt podatkowy.

Zdaniem spółki, strata która powstanie przy sprzedaży przedawnionych wierzytelności przysługujących spółce wobec jej kontrahentów na rzecz podmiotu powiązanego może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów. Jej zdaniem nie różnicuje się tutaj wierzytelności na przedawnione i nieprzedawnione. Najważniejsze jest to, że wierzytelność została uprzednio zarachowana, jako przychód należny podatnika.

Fiskus się nie zgodził. Uznał, że straty z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, aby mogły być uznane za koszt uzyskania przychodów, nie mogą dotyczyć wierzytelności przedawnionych.

Sprawa ostatecznie trafiła do NSA. Sąd nie zgodził się z fiskusem. Zdaniem sądu, przepis art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT, którego rozumienie dotyczy spór, różnicuje wierzytelności tylko na te, które uprzednio były zaliczone do przychodów należnych i na te, które do nich zaliczone nie były. Według sądu, zakresem przepisu art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT objęte są także wierzytelności uprzednio odpisane, jako przedawnione, o ile zostały uprzednio zarachowane, jako przychód należny. NSA nie dostrzegł też żadnych racji gospodarczych do tego, by z treści art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy wyłączać wierzytelności przedawnione i nie zaliczać do kosztów uzyskania przychodów strat z tytułu ich zbycia w sytuacji, gdy zostały uprzednio zarachowane, jako przychód należny. W takim bowiem razie spółka nie byłaby zainteresowana ich zbywaniem, a ponadto wyłączyłaby je z przychodów należnych. Na takich operacjach nikt nie zyskuje, a tylko tracą i podatnik, i interes publiczny.

Wyrok NSA z 5 lutego 2015 r., sygn. akt II FSK 3113/12

Omówienie pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego