W przedmiotowej sprawie do fiskusa zwróciła się spółka w sprawie powstania przychodu w wyniku przekazania majątku spółki jej udziałowcowi w związku z przeprowadzonym postępowaniem likwidacyjnym. Spółka wskazała, że planuje, aby majątek w wyniku jej likwidacji został przekazany jedynemu udziałowcowi. Majątek będzie obejmował wszelkie składniki majątkowe, a w szczególności posiadane nieruchomości oraz ewentualnie zobowiązania spółki.

Zdaniem spółki, przekazanie majątku jej udziałowcowi w związku z przeprowadzonym postępowaniem likwidacyjnym nie będzie się wiązało z powstaniem po jej stronie jakiegokolwiek przychodu podlegającego opodatkowaniu, a tym samym spółka nie będzie zobligowana do zapłaty podatku dochodowego od osób prawnych.

Fiskus się nie zgodził. Uznał, że wykonanie zobowiązania w formie przeniesienia przez spółkę prawa własności składników majątkowych, w szczególności nieruchomości, prowadzi do wygaśnięcia zobowiązania spółki. W ten sposób spółka, jako dłużnik, zwolni się z długu, a prawa własności będą przysługiwały udziałowcowi. Prowadzi to do powstania po stronie spółki przychodu na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy o CIT z tytułu przekazania jej majątku udziałowcowi w związku z przeprowadzonym postępowaniem likwidacyjnym w wysokości wartości przekazywanego majątku ustalonej przez strony.

Sprawa ostatecznie trafiła do NSA. Sąd przywołał wcześniejszy pogląd NSA, według którego wypłata dywidendy, względnie udziału w zysku, w formie niepieniężnej, w tym przez przeniesienie prawa własności nieruchomości, nie jest odpłatnym zbyciem składników majątku spółki i nie powoduje powstania po stronie spółki przychodu. Według sądu ten pogląd należy odnieść także do przypadku przekazania majątku spółki jej udziałowcowi w następstwie przeprowadzenia likwidacji spółki kapitałowej.

Zdaniem sądu nie można uznać, że o odpłatności, a więc ekwiwalentności czynności przekazania majątku likwidowanej spółki, świadczyło wygaszenie w następstwie tej czynności powstałego w następstwie likwidacji zobowiązania spółki względem jej udziałowca. Jakkolwiek bowiem rzeczywiście nastąpi w takim wypadku spełnienie zobowiązania spółki i tym samym zwolnienie jej z wynikającego z tego zobowiązania obowiązku świadczenia, niemniej w zamian za to jej wspólnik (udziałowiec) niczego jej nie świadczy. Wynika to z istoty stosunku prawnego spółki, w którym przekazanie majątku likwidowanej spółki nie jest warunkowane jakimkolwiek świadczeniem wzajemnym jej udziałowca. Jest to sytuacja zasadniczo odmienna od odpłatnego zbycia składnika majątku spółki, kiedy to zobowiązaniu spółki do przeniesienia na nabywcę prawa własności zbywanego składnika majątku odpowiada ekwiwalentne zobowiązanie nabywcy do zapłacenia spółce ceny nabywanego składnika, a więc obowiązek świadczenia określonej sumy pieniędzy.

Sąd nie zgodził się więc, że przekazanie w toku likwidacji majątku spółki jej jedynemu udziałowcowi ma charakter odpłatny i wzajemny, gdyż powoduje zaspokojenie wierzytelności, jaką ma do spółki jej udziałowiec, a w konsekwencji, że stanowi odpłatne zbycie rzeczy lub praw majątkowych, o jakim mowa w art. 14 ust. 1 ustawy o CIT.

Wyrok NSA z 8 stycznia 2015 r., sygn. akt II FSK 2948/12

Omówienie pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego