Problem dotyczy grupy przedsiębiorców z branży robót hydrotechnicznych, którzy realizowali inwestycje związane z ochroną brzegów morskich i strefy przybrzeża. W ramach postępowań przetargowych podległe ministrowi właściwemu do spraw gospodarki morskiej urzędy morskie, wymagały od przedsiębiorców skalkulowania oferty cenowej z uwzględnieniem zerowej stawki podatku VAT. Niespełnienie tego wymogu było przesłanką wykluczającą ofertę z przetargu. Organy podatkowe nie kwestionowały zastosowania przez podatników preferencyjnej stawki podatku VAT, uznając wykonane usługi za związane z ochroną środowiska morskiego.

Jednak po pewnym czasie organy kontroli skarbowej zmieniły zdanie i stwierdziły, że w odniesieniu do świadczonych usług, preferencyjna stawka podatku VAT nie znajduje zastosowania. Obecnie organy żądają od przedsiębiorców opodatkowania tych usług wstecz według stawki podstawowej podatku VAT (22-23%) z odsetkami. Część spraw znajduje się na etapie postępowania przed sądami administracyjnymi.

Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł skargę kasacyjną od niekorzystnego dla podatnika wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, sygn. akt I SA/Sz 1393/15. Ponadto, Rzecznik przystąpił do jednego z postępowań toczących się przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Szczecinie, sygn. akt I SA/Sz 230/16.

W obu sprawach Rzecznik akcentował konieczność odwołania się do zasady in dubio pro tributario, tj. rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika.

Zdaniem Rzecznika brzmienie przepisu art. 83 ust. 1 pkt 11 ustawy o VAT w zakresie zastosowania stawki podatku w wysokości 0% do usług związanych z ochroną środowiska morskiego budzi uzasadnione wątpliwości interpretacyjne. W ustawie o VAT nie ma definicji takich usług. Przepisy innych ustaw również nie definiują pojęcia ochrony środowiska morskiego. Analiza regulacji prawa krajowego, unijnego i międzynarodowego wskazuje, że pojęcie „ochrona środowiska morskiego” może być w różny sposób interpretowane (jako zasoby naturalne morza wraz z zasiedlającą je florą i fauną, ale także, jako ogół elementów przyrodniczych łącznie z krajobrazem morskim, w tym z ukształtowaniem brzegu morskiego). Wobec możliwości przyjęcia dwóch równoważnych wykładni tego przepisu, powstaje niedająca się usunąć wątpliwość interpretacyjna, która powinna zostać rozstrzygnięta na korzyść podatników.

WSA w Szczecinie nie podzielił jednak stanowiska Rzecznika. W ustnym uzasadnieniu orzeczenia, sygn. akt I SA/Sz 230/16, sąd pierwszej instancji stwierdził, że przepis jest jasny i nie ma potrzeby sięgania do zasady in dubio pro tributario. Nie wyjaśnił jednak, w jaki sposób należy rozumieć sporne pojęcie „usługi związane z ochroną środowiska morskiego”.

Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł skargę kasacyjną od wyroku WSA w Szczecinie w sprawie dotyczącej możliwości stosowania stawki podatku VAT w wysokości 0 proc. przy realizacji inwestycji związanych z ochroną brzegów morskich. Kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy miało zdefiniowanie pojęcia „ochrona środowiska morskiego” zawartego w art. 83 ust. 1 pkt 11 ustawy o VAT. Pojęcie to budziło uzasadnione wątpliwości interpretacyjne, – co potwierdziło orzecznictwo sądów administracyjnych. Dlatego w opinii Rzecznika przy rozstrzyganiu tej sprawy powinna być zastosowana zasada rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika a nie na rzecz Skarbu Państwa.
Ponadto wypowiedzenie się przez NSA w sprawie możliwości zastosowania tej zasady będzie miało znaczący wpływ na prawa przedsiębiorców w postępowaniu podatkowym w podobnych sprawach.
 

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznawał 25.07.2017 r. skargi kasacyjne (w tym skargę kasacyjną Rzecznika Praw Obywatelskich) złożone od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, sygn. akt I SA/Sz 230/16.
Po przeprowadzeniu rozprawy w jednej z tych spraw, Naczelny Sąd Administracyjny zgodził się, że przywołany przepis budzi poważne wątpliwości interpretacyjne. W drodze postanowienia z 25.08.2017 r., sygn. akt I FSK 1857/16 przedstawił powstałe na jego gruncie zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego. W ustnych motywach takiego rozstrzygnięcia, Naczelny Sąd Administracyjny wskazał m.in., że ma poważne wątpliwości, co do prawidłowości poglądu wyrażonego we wcześniejszym, niekorzystnym dla podatników wyroku z 14 kwietnia 2015 r., sygn. akt I FSK 1493/14.
Uchwała, jaka może zostać podjęta przez skład siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego na skutek pytania zadanego przez skład rozpoznający skargę kasacyjną Rzecznika będzie wiążąca w tej sprawie i rozstrzygnie kwestię stosowania zerowej stawki VAT do usług związanych z ochroną brzegów morskich.

Postanowienie z 25.08.2017 r., sygn. akt I FSK 1857/16

Więcej informacji i narzędzi znajdziesz w programie Vademecum Głównego Księgowego Bądź na bieżąco ze zmianami prawnymi i korzystaj z aktualnych materiałów