Pierwsze doświadczenia związane z praktyką orzeczniczą i interpretacyjną, wzbogacone o dorobek doktryny i refleksje samych podatników oraz zmiany w podatkach na 2018 r. były przedmiotem zorganizowanej przez Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska konferencji, która odbyła się 7 grudnia 2017 r. w Warszawie.
Zdaniem doradcy podatkowego Tomasza Michalika, zmiany te wpisują się w tendencje europejskie, związane z chęcią wprowadzenia kompleksowego przekazywania informacji o transakcjach i o kontrahentach w możliwie najkrótszym terminie – najlepiej w czasie rzeczywistym. Należy mieć przy tym nadzieję, że prawodawca zaakceptuje także konieczność wprowadzenia rozwiązań, zwiększających bezpieczeństwo obrotu. A poszerzenie obowiązków administracyjnych i sprawozdawczych nie będzie skutkować nadmiernymi obciążeniami dla podatników.
Problemy z VAT i JPK
Wśród zagadnień poruszanych na konferencji, zwrócono też uwagę na problemy związane z centralizacją rozliczenia VAT samorządów. W 2017 r. gminy musiały zoptymalizować zasady obiegu dokumentów, wystawiania faktur, prowadzenia ewidencji dla potrzeb podatku od towarów i usług oraz wprowadzić nowe kasy fiskalne. Do dzisiaj niektórzy samorządowcy zadają sobie pytanie czy takie zmiany miały jakiekolwiek uzasadnienie ekonomiczne. Zapewne w wielu gminach efekty nie są proporcjonalne do nakładów pracy, ale w skali budżetu państwa jest to problem znaczący – twierdzi doradca podatkowy Dariusz M. Malinowski. Określenie sytuacji zakładów budżetowych działających w gminach to tylko jeden z kłopotów, jakie napotkały gminy przy przygotowywaniu się do nowej rzeczywistości prawnej.
Jeden z wykładów został poświęcony meandrom związanym z obowiązkami informacyjnymi realizowanymi za pośrednictwem Jednolitego Pliku Kontrolnego. Już od 1 stycznia 2018 r. obowiązani do przesyłania plików JPK_VAT staną się wszyscy dotychczas nieobjęci tym obowiązkiem czynni podatnicy VAT. Wkrótce też powszechny stanie się obowiązek przesyłania na żądanie pozostałych plików JPK. W tej sytuacji – w oparciu o dotychczasowe doświadczenia z realizacji obowiązków w zakresie przesyłania plików JPK – warto było pokusić się o wskazanie zalet i zagrożeń związanych z Jednolitym Plikiem Kontrolnym. Według doradcy podatkowego Tomasza Krywana, niewątpliwe wprowadzenie przepisów o Jednolitym Pliku Kontrolnym przyczyniło się do uzyskania przez organy podatkowe znacznie większej wiedzy o działalności podatników. Wiedza ta jest przez organy podatkowe wykorzystywana nie tylko do bardziej efektywnych kontroli, ale również do ostrzegania podatników przed kontrahentami, którzy naruszają przepisy. Problem w tym, że podatnicy nadal nie są w odpowiedni sposób informowani o obowiązkach w zakresie Jednolitego Pliku Kontrolnego. Skutkiem tego jest wiele wątpliwości dotyczących obowiązku przesyłania plików JPK, jego zakresu oraz sposobu wykonywania. Zmiany w tym zakresie są konieczne, gdyż niebawem obowiązkami w zakresie JPK objęci zostaną najmniejsi przedsiębiorcy.
Wiele kontroli, mniej interpretacji
Wykład i dyskusja obejmowała także problematykę zmian i pierwszych doświadczeń w zakresie procedur kontrolnych. Po wprowadzeniu ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej i przewidzianej w niej kontroli celno-skarbowej powstały na gruncie obowiązujących przepisów trzy reżimy prawne, w ramach których jest badane przestrzeganie przepisów prawa podatkowego. Nie jest to remedium na krytykowaną w uzasadnieniu ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej wielość procedur kontrolnych – twierdzi adwokat, doradca podatkowy dr hab. Dariusz Strzelec. W ramach uszczelniania systemu podatkowego ustawodawca ograniczył możliwość uzyskiwania ochrony interpretacji indywidualnych przez podatników planujących agresywne optymalizacje podatkowe. Jednym z elementów nowych przepisów jest klauzula przeciw unikaniu opodatkowania i możliwość wnioskowania o opinie zabezpieczające. We wniosku o wydanie opinii zabezpieczającej podatnik prowadzący np. restrukturyzację, który chce zasięgnąć opinii szefa KAS, musi przedstawić całość swoich realizowanych działań (a także dołączyć dokumenty to potwierdzające). Dobrze byłoby, aby ocenę planowanych działań pod kątem stosowania klauzuli mogli oceniać nie tylko pracownicy Ministerstwa Finansów, lecz także eksperci – twierdzi doradca podatkowy Michał Wojtas. Ten postulat de lege lata ma istotny wymiar w skuteczności i trafności oceny nie tylko skutków podatkowych, lecz przede wszystkim przesłanek ekonomicznych i gospodarczych planowanych działań. W praktyce bowiem są one mylone z przesłankami prawnymi i szukaniem łatwych odpowiednich transakcji spełniających cele zastosowania klauzuli, na które jednak przedsiębiorca nie zdecydowałby się, gdyby miał je rozważać. Zdaniem Michała Wojtasa za pozytywne działanie KAS należy uznać publikowane ostrzeżenia i informacje podatkowe, które mogą stanowić istotne źródło informacji o zdarzeniach, które fiskus ocenia jako niepożądane. Dobrze byłoby zastanowić się nad stworzeniem form prawnych i skutków zastosowania się przez podatników do takich zastrzeżeń w celu objęcia ich przepisami ochronnymi na kształt obowiązujących dla interpretacji, objaśnień podatkowych czy utrwalonej praktyki interpretacyjnej Krajowej Administracji Skarbowej.
Karuzele wciąż się kręcą
Osobny panel został w trakcie konferencji poświęcony zagadnieniom związanym z prawem do odliczenia podatku naliczonego w świetle mnogości problemów wiążących się z przestępstwami karuzelowymi i podejściem sądownictwa do zagadnień związanych z tymi postępowaniami, jak również z prawem do odliczenia. Praktyka spraw dotyczących karuzel VAT dotyka niestety też podatników, którzy nabyli towary, jakie mogłyby być elementem przestępstw podatkowych na wcześniejszych etapach obrotu. Wydawałoby się, że uczciwy podatnik nie powinien mieć problemu z wykazaniem braku udziału w karuzeli, ale w praktyce nie jest to ani łatwe, ani oczywiste, gdy brak jest dowodów na stawiane przez organ podatkowy tezy. Warto przyjrzeć się takim sprawom z punktu widzenia ekonomiki procesowej. Organy powinny jednak dysponować dowodami, a nie tylko teorią na temat działalności karuzel. W trakcie konferencji dyskutowano o przykładowych sprawach sądowych, w których pojęcia karuzeli podatkowej, pustej faktury, firmanctwa okazały się zmorą przedsiębiorców.
Grono eksperckie stanowili: dr Adam Bartosiewicz, doradca podatkowy; Dariusz M. Malinowski, doradca podatkowy; Jacek Matarewicz, adwokat, doradca podatkowy; Krzysztof J. Musiał, doradca podatkowy; dr hab. Dariusz Strzelec, adwokat, doradca podatkowy oraz Paweł Ziółkowski, prawnik, trener.
Każdy uczestnik konferencji otrzymał książkę autorstwa mec. Jacka Matarewicza pt. Ustawa o podatku od towarów i usług. Komentarz, w której omówiono bieżące problemy wynikające z najnowszego orzecznictwa i interpretacji indywidualnych wydawanych w sprawach z zakresu VAT.
Udział w wydarzeniu umożliwiał zdobycie punktów szkoleniowych wymaganych przez Krajową Izbę Doradców Podatkowych – w wymiarze 6 punktów. Przygotowaliśmy również stoliki eksperckie – z możliwością indywidualnych konsultacji nurtujących problemów.
Wszystkie wyżej przedstawione kwestie były przedmiotem żywej dyskusji oraz inspirującej wymiany doświadczeń między uczestnikami konferencji i prelegentami.
Więcej szczegółów na stronie: www.konferencja.abc.com.pl/podatki2017
Iwona Kaczorowska
Redaktor naczelna Przeglądu Podatkowego